Ngày xưa ở tại ven sông
Có chàng khỉ sống ung dung một mình
Mạnh sức lực, lớn thân hình
Thêm tài nhảy nhót tài tình kể chi.
Giữa sông có đảo đẹp kia
Bao nhiêu cây cối rậm rì xanh tươi
Trái cây ngon ngọt khắp nơi
Nào hồng, nào chuối chào mời khỉ ta.
Từ bờ tới đảo khá xa
May thay có đá nhô ra giữa dòng
Khỉ ta thấy tiện vô cùng
Từ bờ nhảy tới giữa sông lấy đà
Nhún chân trên đá nhô ra
Nhảy thêm lần nữa là qua đảo rồi.
Sáng qua đảo khỉ dạo chơi
Trái cây ăn uống đã đời tại đây
Lang thang thỏa thích cả ngày
Vầng dương gần lặn mới quay trở về
Cũng như buổi sáng khác chi
Nhảy về trên tảng đá kia giữa dòng.
*
Một nơi ở cạnh con sông
Có đôi cá sấu sống trong bụi bờ
Cuộc đời thoải mái nên thơ
Thế rồi vợ sấu bất ngờ mang thai
Kể từ đó thích ăn hoài
Chỉ ưa món lạ khác người chung quanh,
Anh chồng chiều vợ thật tình
Luôn đi kiếm thứ vợ mình thích ăn.
Khỉ thường nhảy nhót nhiều lần
Nhảy qua nhảy lại xa gần đều hay
Và đều thán phục lắm thay,
Vợ chàng cá sấu cũng đầy ngạc nhiên
Một hôm nói với chồng liền:
“Em thèm ăn được trái tim khỉ này.”
Anh chồng chiều vợ lâu nay
Hứa rằng sẽ lấy tim ngay cho nàng.
Anh chồng tính toán kỹ càng
Bơi ra tảng đá, vội vàng leo lên
Nằm che tảng đá phía trên
Nghĩ rằng khỉ sẽ về liền ngang đây
Tất nhiên phải nhảy lưng này
Sấu thời bắt khỉ được ngay dễ dàng.
*
Suốt ngày trên đảo lang thang
Chiều về khỉ mới tìm đường qua sông
Nhìn ra tảng đá giữa dòng
Thấy hình như đá bềnh bồng cao thêm
Thật kỳ lạ, khỉ nghi liền!
Khỉ nhìn mực nước ở bên hai bờ
Thấy bình thường! Càng thêm ngờ!
Mắt tinh khỉ nhận thấy ra sấu rồi
Sấu nằm trên đá đó thôi,
Thử xem hư thực khỉ thời la lên:
“Hỡi anh tảng đá bạn hiền
Chắc luôn mạnh giỏi ở trên sông này?”
Hỏi ba lần, lớn tiếng thay
Khỉ bèn hỏi tiếp: “Bạn hay trả lời
Và thường nói chuyện với tôi
Hôm nay sao lại im hơi lạ kỳ?”
Anh chồng cá sấu nghĩ suy:
“Đá này có lẽ mọi khi đáp lời
Bây giờ im lặng lâu rồi
Ta nên lên tiếng khỉ thời khỏi nghi
Nhân cơ hội gạt khỉ kia.”
Sấu bèn đáp lại: “Tôi thì bình yên
Cám ơn bạn khỉ lành hiền
Cần gì cứ nói tôi liền tiếp tay.”
Khỉ ranh mãnh hỏi: “Ơ hay!
Bạn là ai vậy? Nằm đây làm gì?”
Sấu ta không kịp nghĩ suy
Thế là vội vã tức thì xưng tên:
“Ta là cá sấu sông bên.”
Khỉ cười: “Sao bạn nằm trên đá này?”
Sấu la: “Ta đợi bạn đây
Để mà lấy trái tim ngay bây giờ
Khỉ ơi khó thoát tay ta.”
Khôn ngoan khỉ nghĩ: “Quả là nguy tai
Sấu kia nói đúng quá trời
Đường về chỉ có đá nơi giữa dòng
Ta nào vượt được mà mong
Ta nên lừa sấu mới hòng thoát qua.”
Nghĩ xong khỉ lớn tiếng la:
“Sấu ơi! Bạn thắng được ta thật rồi
Ta trao bạn trái tim thôi
Bạn nên há miệng ta thời tặng đây
Khi ta nhảy tới đá này
Trái tim bạn sẽ có ngay đấy mà!”
Sấu nghe vội há miệng ra
Há cho thật lớn, từ xa chờ mồi
Há to nên mắt nhắm thôi
Nào còn trông thấy đất trời gì đâu.
Khỉ co chân phóng thật mau
Nhún mình nhảy tót lên đầu sấu kia
Rồi từ đó nhảy tiếp đi
Qua bờ, qua bến rất chi lẹ làng.
*
Sấu ta mở mắt bàng hoàng
Không ngờ khỉ vượt dễ dàng qua sông
Thấy rằng khỉ giỏi vô cùng
Sấu bèn ca ngợi chiến công của người:
“Khỉ ơi! Bạn thật tuyệt vời
Nếu so với bạn tôi thời xấu xa
Giờ đây hổ thẹn quá mà
Chỉ vì chiều vợ hóa ra gian tình.
Bạn thời chính đáng quang minh
Chỉ lo tự cứu thân mình mà thôi
Không hề làm hại tới ai.
Bạn treo gương tốt sáng soi mọi bề!”
Anh chồng cá sấu quay về
Thật thà kể lại vợ nghe ngọn ngành.
Thoạt tiên vợ rất bực mình
Nghĩ chồng chẳng chịu nhiệt tình, thiết tha
Nhưng rồi ngày tháng trôi qua
Đến khi vợ sấu sinh ra con rồi
Nhìn con mẹ thấy vui tươi
Bao nhiêu chuyện cũ tức thời quên luôn.
*
NHẬN DIỆN TIỀN THÂN
Chú khỉ khôn ngoan là tiền thân Đức Phật.
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
(chuyển thơ, phỏng dịch theo bản văn xuôi MONKEY AND SIR CROCODILE của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)
